Dowiedz się, jak rozpoznać, czy Twoje dziecko doświadcza kryzysu.

Objawy emocjonalne kryzysu:

• nasilony lęk, częste uczucie przerażenia, paniki, obawa przed utratą kontroli,
• poczucie straty i pustki, bezradności i beznadziei, czasem również poczucie krzywdy,
• złość, gniew — często kierowane przeciwko sobie lub innym,
• poczucie winy, wstydu, poczucie porażki,
• doświadczanie smutku, apatii, wahania nastrojów,
• trudność w radzeniu sobie z przeżywanymi emocjami.

Objawy somatyczne (czyli reakcje ciała, które nie są wynikiem przebytych chorób czy urazów):

• objawy typowe dla przeżywania stresu: pocenie się, częste oddawanie moczu, biegunki lub zaparcia, nudności, wymioty, bladość lub czerwienienie się,
• zaburzenia rytmu pracy serca, bóle zlokalizowane w klatce piersiowej,
• bóle głowy i brzucha oraz inne niesprecyzowane lub niezlokalizowane odczucia bólowe,
• obniżone libido, zaburzenia miesiączkowania,
• zmiany w zakresie apetytu oraz rytmu snu i czuwania (bezsenność, nadmierna senność),
• wysypka na skórze niezwiązana z chorobami alergicznymi,
• wyczerpanie fizyczne.

Objawy poznawcze (dotyczące m.in. pamięci, uwagi, myślenia):

• koncentracja na wydarzeniach krytycznych, poczuciu straty, utrudniające obiektywne spostrzeganie sytuacji, natrętne myśli i wspomnienia dotyczące traumatycznych wydarzeń,
• zniekształcenia dotyczące odbierania i interpretacji zdarzeń – tendencja do odbierania różnych sytuacji jako zagrażających dla osoby, nadmierna czujność, zmniejszenie lub utrata zdolności do realistycznej oceny (możliwa tendencja do spostrzegania wszędzie zagrożenia),
• zaburzenia koncentracji uwagi i zapamiętywania,
• trudności w logicznym myśleniu,
• negatywna wizja przyszłości związana z poczuciem utraty poczucia bezpieczeństwa,
• poczucie przytłoczenia, bezradności, skutkujące upośledzeniem dotychczasowej zdolności do rozwiązywania problemów,
• trudności w podejmowaniu decyzji.

Objawy behawioralne (dotyczące zachowania):

• trudność w pełnieniu dotychczasowych ról życiowych (ucznia, syna, przyjaciółki), wykonywania codziennych obowiązków,
• pogorszenie wyników w szkole i spadek zaangażowania w naukę,
• wycofywanie się z kontaktów społecznych lub nadmierne poszukiwanie obecności innych z lęku przed samotnością i uzależnianie swojego samopoczucia od innych,
• niespójność zachowań z doświadczanymi emocjami (np. śmiech podczas pogrzebu bliskiej osoby),
• nadmierna aktywność (ukierunkowana na redukcję przykrych emocji) lub zahamowanie (wycofanie się z dotychczasowych działań, sposobów spędzania czasu itp.) 

Kryzys nie zawsze jest widoczny! Twój niepokój powinna wzbudzić wszelka zmiana w zachowaniu Twojego dziecka (częstsze wagary, nagłe obniżenie wyników w nauce, porzucenie dotychczasowych zainteresowań).

O tym, jak odróżnić bunt typowy dla nastolatka od kryzysu przeczytasz tutaj . Nastolatek w kryzysie może dystansować się zarówno od dorosłych, jak i rówieśników, przez co objawy kryzysu mogą nie być widoczne, a nastolatek nie otrzymać na czas pomocy.

Rozejrzyj się po pokoju swojego nastolatka i postaraj się dowiedzieć więcej o jej/jego aktualnych trudnościach, przeżyciach. Przeczytaj artykuł, jak rozmawiać ze swoim dzieckiem i jeśli cokolwiek Cię zaniepokoi, poszukaj profesjonalnej pomocy.